చక్కెరకు కోత * శస్త్రచికిత్సతోనూ డయాబెటిస్ సమస్యను పరిష్కరించేందుకు అవకాశం

రక్తంలో చక్కెర పాళ్లను పెంచే ‘డయాబెటిస్’ ఎన్నో అవస్థలకు కారణం. దాన్ని నియంత్రణలో ఉంచుకోకపోవడం వల్ల మరెన్నో ప్రాణాంతక పరిస్థితులు రావచ్చు. ఇప్పటివరకూ మందులు, ఇన్సులిన్ వంటి ఇంజెక్షన్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. అయితే కొందరి విషయంలో శస్త్రచికిత్సతోనూ డయాబెటిస్ సమస్యను పరిష్కరించేందుకు అవకాశం ఉంది. దాంతో దీర్ఘకాలికంగా మందులు తీసుకోవడాన్ని చాలా కేసుల్లో నివారించవచ్చు. డయాబెటిస్ సమస్యలకు క్రమంగా ఆదరణ పొందుతున్న సర్జికల్ ప్రక్రియలపై అవగాహన కల్పించేదే ఈ కథనం.

ఏదైనా తినగానే రక్తంలోకి చక్కెర గ్లూకోజ్ రూపంలో శక్తి విడుదల అవుతుంది. అందుకే డయాబెటిస్‌ను పరగడపున నిర్వహించే రక్త పరీక్షల్లోని చక్కెరపాళ్లను బట్టి నిర్ణయిస్తారు. పరగడుపున చేసే పరీక్షలో (ఫాస్టింగ్ బ్లడ్ గ్లూకోజ్ స్థాయులు) 105 కంటే ఎక్కువగా ఉంటే చక్కెరను నియంత్రించడానికి మందులు వాడాల్సి ఉంటుంది. ఎందుకంటేనియంత్రణ లేకుండా రక్తంలో చక్కెర పెరగడం వల్ల సూక్ష్మ రక్తనాళికలు దెబ్బతినడం ద్వారా కిడ్నీ సమస్యలు మొదలుకొని ఎన్నో కాంప్లికేషన్స్‌కు దారితీయవచ్చు. పక్షవాతం, రక్తపోటు వంటి జబ్బులు మొదలుకొని గ్యాస్ట్రోపతి, అంగస్తంభన సరిగా లేకపోవడం వంటి సమస్యలు రావచ్చు.

స్థూలకాయంతో డయాబెటిస్ ఎందుకు...?
డయాబెటిస్‌కు దారితీసే సమస్యల్లో అత్యంత ప్రధానమైనది స్థూలకాయం (ఒబేసిటీ). ఒక పరిశీలన ప్రకారం... డయాబెటిస్ (టైప్-2) ఉన్నవాళ్లలో 90 శాతం మంది స్థూలకాయం కలిగి ఉంటారు. మన భారతీయుల్లో పొట్ట దగ్గర కొవ్వు పెరగడం కూడా డయాబెటిస్‌కు దారితీసేందుకు కారణాల్లో ఒకటి. ఒళ్లు పెరుగుతున్న కొద్దీ ఆ పెరుగుదలకు అనుగుణంగా శరీరమంతటా చక్కెర గ్లూకోజ్‌ని నియంత్రించాల్సిన బాధ్యత ప్యాంక్రియాస్ గ్రంథిది. అయితే ఆ పెరిగిన బరువు మేరకు అక్కడ కూడా గ్లూకోజ్‌ను నియంత్రించేందుకు అవసరమైనంత ఇన్సులిన్‌ను ప్యాంక్రియాస్ ఉత్పత్తి చేయలేకపోవడంతో డయాబెటిస్ వస్తుంది.

ఇప్పుడు ఉన్న చికిత్స...
రక్తంలో చక్కెర పాళ్లను నోటి ద్వారా మందులు ఇవ్వడం లేదా ఇంజెక్షన్ ద్వారా ఇన్సులిన్ ఇవ్వడం ఇప్పుడు సంప్రదాయికంగా జరుగుతున్న ప్రక్రియ. దీనికి తోడు రక్తంలో చక్కెరను పెంచే ఆహారాన్ని నివారించడం కూడా మామూలే. అయితే ఒకసారి డయాబెటిస్ కనిపిస్తే దానికి ఇలా నియంత్రణ మార్గాల తప్ప పూర్తిగా డయాబెటిస్ లేకుండా చేయడం సాధ్యం కాదు.

అసలు లేకుండా చేయవచ్చా... ?
మాటిమాటికీ మందులు తీసుకోకుండా ఏవైనా శస్త్రచికిత్స మార్గాల ద్వారా అసలు డయాబెటిస్‌ను పూర్తిగా లేకుండా చేయవచ్చా?... రోగులు అడిగే ప్రశ్నకు సమాధానం కోసం పరిశోధన రంగంలో గత మూడు దశాబ్దాల నుంచి కొంత కృషి జరుగుతోంది. బరువును తగ్గించే శస్త్రచికిత్స చేయడం ద్వారా డయాబెటిస్‌ను రాకుండా చేయవచ్చా అని డాక్టర్లు పరిశీలిస్తున్నారు. ఇందుకు బేరియాట్రిక్ శస్త్రచికిత్సను ఒక సాధనంగా చెబుతున్నారు. ఇలా శస్త్రచికిత్స చేసి బరువు నియంత్రించిన సందర్భాల్లో దాదాపు 70 శాతం కేసుల్లో డయాబెటిస్‌ను పూర్తిగా అరికట్టగలిగారు. ఇక మరో 20 శాతం కేసుల్లో తీసుకోవాల్సిన మందుల మోతాదును గణనీయంగా తగ్గించగలిగారు.

శస్త్రచికిత్స ప్రొసిజర్లు :
స్లీవ్ గ్యాస్ట్రెక్టమీ: ఇది లాపరోస్కోపిక్ ప్రక్రియ ద్వారా (అంటే తక్కువ గాటుతో) నిపుణులు చేసే అతి సాధారణ శస్త్రచికిత్స. ఇందులో ఆహారకోశాన్ని 70 శాతం మేరకు తీసివేస్తారు. దాంతో తీసుకునే ఆహారం పరిమాణం గణనీయంగా తగ్గిపోతుంది.

గ్యాస్ట్రిక్ బైపాస్: సాధారణంగానైతే... మనం తీసుకునే ఆహారం అన్నవాహిక నుంచి అన్నకోశానికి వెళ్తుంది. కానీ... ఈ ప్రక్రియలో అన్నవాహికలోకి కాకుండా పేగుల్లోకే వెళ్లేలా బైపాస్ చేస్తారు.

స్లీవ్ విత్ ఇలియల్ ఇంజర్‌పొజిషన్: ఇందులో స్లీవ్ గ్యాస్ట్రెక్టమీ చేయడంతో పాటు చిన్న పేగుల ప్రారంభభాగమైన ఇలియమ్‌నూ ఆహారం బైపాస్ చేసేలా సర్జరీ చేస్తారు. అయితే ప్రస్తుతం ఈ శస్త్రచికిత్స ప్రయోగదశలోనే ఉంది.

శస్త్రచికిత్సలతో ప్రయోజనం ఎలా...
కొన్ని డయాబెటిస్ శస్త్రచికిత్సల ద్వారా రక్తంలో చక్కెరపాళ్లు పెరగకుండా ఉండే విషయాన్ని డాక్టర్లు పరిశీలించారు. సాంప్రదాయికంగా ఇచ్చే మందులతో రక్తంలో చక్కెరపాళ్లను నియంత్రించడానికి ప్రత్యామ్నాయంగా శస్త్రచికిత్సలు చేస్తున్నారు. ‘ఫోర్‌గట్ థియరీ’ అనే ఒక శస్త్రచికిత్స పద్ధతితోనూ, ‘హైండ్ గట్ థియరీ’ అనే మరో తరహా పద్ధతితోనూ డయాబెటిస్‌ను పూర్తికాలం రాకుండా చేయవచ్చని బేరియాటిక్ సర్జన్స్ పేర్కొంటున్నారు.

‘ఫోర్‌గట్ థియరీ’ పద్ధతి ద్వారా సాధించే ప్రయోజనాలు
మనం తీసుకున్న ఆహారం ఆహారకోశంలో చేరి అక్కడ కాసేపు ఉంటుంది. దాన్ని అక్కడ నిలవకుండా చేయడానికి ఆహారకోశం పై భాగాన్ని (ఫోర్ గట్‌ను) శస్త్రచికిత్సతో తగ్గిస్తారు. దాంతో కడుపులో ఎక్కువ ఆహారం పోగుకావడం తగ్గి రక్తంలోకి విడుదల అయ్యే చక్కెర కూడా తగ్గుతుంది.

బరువు ఎక్కువగా ఉన్నవారిలో ఆ బరువుకు తగినంత ఇన్సులిన్ దొరకక పోవచ్చు. శస్త్రచికిత్స ద్వారా తీయాల్సినంత తీసి, ఇన్సులిన్ సరిపోయేలా చూడవచ్చు.

ఆకలికి కారణమైన ‘ఘ్రెలిన్’ అనే హార్మోన్‌పాళ్లను తగ్గించి, ఆకలిని సాధ్యమైనంత తగ్గించడం.

ఈ శస్త్రచికిత్స వల్ల ఆహారం వెంటనే చిన్న పేగుల్లోని ఇలియమ్‌లోకి వెళ్తుంది. ఫలితంగా అక్కడ జీఎల్‌పీ (గ్లూకగాన్ లైక్ పెప్టైడ్) అనే హార్మోన్ స్రావం పెరుగుతుంది. అది చక్కెరనియంత్రణలోఇన్సులిన్‌లా దోహదపడుతుంది.

‘హైండ్‌గట్ థియరీ’ పద్ధతి ద్వారా సాధించే ప్రయోజనాలు
ఈ మార్గంలో కడుపులోని కింది భాగం (హైండ్ గట్)ను తగ్గిస్తారు. దాంతో కడుపు త్వరగా ఖాళీ కావడం అనే ప్రక్రియ తగ్గుతుంది. ఈ పద్ధతిలో ఈ కింది ప్రయోజనాలు సాధిస్తారు.

ఈ శస్త్రచికిత్సలోనూ ఆహారాన్ని ఆహారకోశం నుంచి చిన్నపేగుల ప్రవేశమార్గమైన ఇలియమ్‌లోకి వెంటనే వెళ్లేలా చేస్తారు.

ఫలితంగా జీఎల్‌పీ (గ్లూకగాన్ లైక్ పెప్టైడ్) అనే హార్మోన్ ఎక్కువగా స్రవించేలా చూస్తా రు. దాంతో చక్కెర పాళ్లు పెంచే గ్జైకోజెన్ ఉత్పత్తి తగ్గుతుంది. చక్కెరపాళ్లు తగ్గించే హార్మోన్ ఇన్సులిన్ ఉత్పత్తి పెరుగుతుంది.

మరికొన్ని అంశాలు :
దాదాపు 60 శాతం నుంచి 80 శాతం కేసుల్లో మంచి ప్రయోజనాలు.

చాలామందిలో ఇన్సులిన్ తీసుకోవడం దాదాపు ఆపివేయడం లేదా మోతాదును గణనీయంగా తగ్గించడం చేయవచ్చు.

డయాబెటిస్ వచ్చేందుకు ఆస్కారం ఉన్న చాలామందిలో శస్త్రచికిత్సతో డయాబెటిస్‌ను నివారించేందు ఆస్కారం ఎక్కువ.

శస్త్రచికిత్సల వల్ల అర్లీ డయాబెటిస్‌తో వచ్చే నెఫ్రోపతి, రెటినా వ్యాధులు, గుండె కండరానికి వచ్చే ముప్పు, ఫాటీ లివర్, అర్లీ సిర్రోసిస్ వంటి సమస్యలను నివారించవచ్చు.

సర్జరీ సత్ఫలితాలు ఇస్తే... దీర్ఘకాలం మందులు వాడాల్సిన అవసరం రాకుండా శస్త్రచికిత్సతోనే పరిస్థితి చక్కబడుతుంది.

డయాబెటిస్‌తో సమస్యలెన్నో...

డయాబెటిస్‌ అనేది వ్యాధి కాదు డైజెస్టివ్‌ డిజార్డర్‌. మనం తీసుకునే ఆహారం జీర్ణమై షుగర్‌గా మారి రక్తంలో కలిసి వివిధ శరీర భాగాలకు చేరుతుంది. అలా దేహంలో కణాలు అన్నింటికీ ఆహారం అందుతుంటుంది. ఒక్కొక్కసారి అంగట్లో అన్నీ ఉన్నా అల్లుడి నోట్లో శని ఉన్నట్టు రక్తం నిండా గ్లూకోజ్‌ నిండిపోతుంటుంది. కణాలు ఆహారం లేక ఇబ్బందిపడుతుంటాయి. కణాలు రక్తంలోంచి గ్లూకోజ్‌ను తీసుకోకపోవడం వల్ల రక్తంలో సుగర్‌ స్థాయి పెరుగుతుంది. ఇటువంటి పరిస్థితిని ‘హైపర్‌ గ్లైసీమియా’ లేక మధుమేహం అంటారు.

 
డయాబెటిస్‌ రెండు రకాలు 1. టైప్‌-1 డయాబెటిస్‌ 2. టైప్‌ -2 డయాబెటిస్‌.. దీనిని ‘డయాబెటిస్‌ మెల్లిటస్‌’ అంటారు. మన శరీరంలో ఉత్పత్తి అవుతున్న హార్మోన్స్‌ ప్రత్యేక విధుల్ని నిర్వహిస్తాయి. ఇన్సులిన్‌ అనే హార్మోన్‌ రక్తంలోని షుగర్‌ కణాల్లోకి వెళ్ళేట్టు చేస్తుంది. సరిపడిన ఇన్సులిన్‌ శరీరంలో లేకపోతే ఉత్పత్తయిన ఇన్సులిన్‌కి శరీరం స్పందించకపోయినా రక్తంలోని షుగర్‌ పెరుగుతుంది. డయాబెటిస్‌ అంటే ఇదే!టైప్‌ -1 డయాబెటిస్‌లో శరీరంలో చాలా తక్కువగా ఇన్సులిన్‌ ఉత్పత్తి అవుతాయి. లేకపోతే అసలు ఉత్పత్తి కాదు. టైప్‌-2 డయాబెటిస్‌ అయితే శరీర కణాలు ఇన్సులిన్‌కు స్పందించవు. శరీరంలో కావలసినంత ఇన్సులిన్‌ ఉత్పత్తి కాదు. లేకపోతే రెండూ జరుగవచ్చు.

టైప్‌ -2 డయాబెటిస్‌లో మూత్రం ఎక్కువగా అవుతుంది. దాహం ఎక్కువ. దీనివల్ల ఇబ్బంది కలగకపోయినా భవిష్యత్తులో హార్ట్‌ ఎటాక్‌ రావచ్చు. మూత్ర పిండాల జబ్బులు రావచ్చు, దృష్టి సమస్యలు సంభవించవచ్చు, కాళ్ళు చేతుల్లోంచి నరాలు సరిగ్గా పనిచేయక తిమ్మిర్లు కలుగవచ్చు. ఇది నరాల ఇబ్బంది వల్ల కలుగుతుంది. దీనిని ‘న్యూరోపతి’ అంటారు. రక్తనాళంలో ఇబ్బంది రావచ్చు. దీనిని వాస్యులోపతి అంటారు. సాధారణంగా కాలి వేళ్ళ ప్రాంతంలో ఇది ప్రారంభమవుతుంది. బొటనవేలుకి రక్తప్రసరణ ఆగినప్పుడు అది కుళ్ళిపోవచ్చు. పాదం అంతా వ్యాపించవచ్చు. క్రమంగా మోకాళ్ళ వరకూ... ఆ క్రమం లో తుంటివరకు వ్యాపించవచ్చు. గాంగ్రిన్‌ వచ్చి కుళ్లిపోయిన అవయవాన్ని ‘యాంపుటేషన్‌’ ద్వారా శరీరం నుంచి వేరు చేయాల్సి వస్తుంది.

చిన్న రక్తపరీక్ష ద్వారా రక్తంలో షుగర్‌ స్థాయిని తెలుసుకోవచ్చు. పొద్దున్నే ఏ ఆహారం తీసుకోకుండా రక్తపరీక్షలు జరిపితే ‘ఫాస్టింగ్‌ బ్లడ్‌ షుగర్‌’ అంటారు. ఆ తరువాత ఏమైనా తిని గంటన్నరకి రక్త పరీక్షలు జరిపితే ‘పోస్ట్‌ లంచ్‌’ అంటారు. రోజులో ఏదో ఒక సమయంలో చేసే రక్త పరీక్షను ‘రాండమ్‌’ రక్తపరీక్ష అని అంటారు. హెచ్‌బి, ఎ, సి రక్తపరీక్ష ద్వారా గత మూడు నెలల్లో బ్లడ్‌ షుగర్‌ ఎలా ఉందో తెలుస్తుంది. డయాబెటిస్‌ని తగ్గించడానికి కొన్ని మందులున్నాయి. అవసరమైతే ఇంజక్షన్‌ ద్వారా ‘ఇన్సులిన్‌’ని ఇవ్వడం ప్రారంభిస్తారు. ఇది పరీక్షించిన వైద్యుడు నిర్దేశిస్తాడు. ఒక్కొక్కసారి డయాబెటిస్‌ వల్ల మరిన్ని ఆరోగ్య ఇబ్బందులూ కలుగకుండా మందులు వాడాల్సి ఉంటుంది.

ఉదాహరణకి రక్తపోటు తగ్గించగలిగే మందుల ద్వారా హార్ట్‌ ఎటాక్‌ లేదా స్ట్రోక్‌ రాకుండా కాపాడుకోవచ్చు. మందులతో పాటు జీవన విధానాన్ని కొద్దిగా మార్చుకోవాలి. కదలికలు లేకుండా ఉండకూడదు. యాక్టివ్‌గా ఉండాలి. బరువు తగ్గాలి. కొవ్వును పెంచే పదార్ధాలు తగ్గిం చాలి. ఇలాంటి అలవాట్లు డయాబెటిస్‌ అదుపులో ఉంచడానికి తోడ్పడతాయి. డయాబెటిస్‌ ఉన్న వాళ్ళు ‘ఎ,బి,సి’ కంట్రోల్‌ చేసుకోవాలి. ఎ అంటే ఎ,సి రక్త పరీక్ష. గత మూడు నెలలుగా బ్లడ్‌ షుగర్‌ ఎలా ఉందో తెలుసుకోవచ్చు. బి అంటే బ్లడ్‌ ప్రెజర్‌. దీనిని అదుపులో ఉంచుకోవాలి. రక్తపోటు ఎక్కువగా ఉంటే హార్ట్‌ ఎటాక్‌, స్ట్రోక్‌, మూత్రపిండాల జబ్బులు వచ్చే అవకాశాలు ఎక్కువ. అంటే రక్తంలో కొలెస్ట్రాల్‌ను అదుపులో ఉంచుకోవాలి. కొలెస్ట్రాల్‌ ఎక్కువయితే హార్ట్‌ ఎటాక్‌, స్ట్రోక్‌ ఇతర జబ్బులు వచ్చే అవకాశం ఎక్కువ.

డయాబెటిస్‌ లేని వాళ్ళకన్నా డయాబెటిస్‌ ఉన్నవాళ్ళకి గుండెపోటు వచ్చే అవకాశాలు రెండు లేక మూడు రెట్లు ఎక్కువ. డయాబెటిస్‌ ఉన్నవాళ్ళకి చిన్న వయసులోనే గుండెపోటు రావచ్చు. అది తీవ్రంగా రావచ్చు. డయాబెటిస్‌ ఉన్నవాళ్ళలో జాగ్రత్తలు పాటించకపోతే మూత్రపిండాల వ్యాధులు త్వరగా రావచ్చు. ఈ రిస్క్‌ నుంచి కాపాడుకోవాలంటే ‘ఎ,బి,సి’లను అదుపులో ఉంచుకోవాలి తప్పదు. ఎ,సి స్థాయి ఏడుకన్నా తక్కువ ఉండాలి. రక్తపోటు 140/90 దాటరాదు. ఎల్‌.డి.ఎల్‌. కొలెస్ట్రాల్‌.. బాడ్‌ కొలెస్ట్రాల్‌ 100 కన్నా తక్కువ ఉండాలి.

తాజా పళ్ళు, కూరగాయలు, పప్పు దినుసులు, కొవ్వులేని పదార్ధాలు తినాలి. ప్రతి రోజూ వ్యాయామం తప్పనిసరి. కనీసం అరగంటైనా నడవాలి. ధూమపానాన్ని పూర్తిగా మానేయాలి. ఆల్కహాల్‌కి దూరంగా ఉండాలి. ఈ విధంగా మన జీవన విధానాన్ని మార్చుకున్నప్పుడే డయాబెటిస్‌ను అదుపులో ఉంచగలం. డయాబెటిస్‌ అదుపులో ఉంటే అంత ఇబ్బంది ఉండదు.

డా ఎమ్‌.ఎ. వాహబ్‌ జుబేర్‌
డిపార్ట్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ మెడిసిన్‌
ఆలివ్‌ హాస్పిటల్‌
మెహదీపట్నం, హైదరాబాద్‌
ఫోన్‌: 8142961443